Köpekler evcilleşmelerine rağmen ataları kurtlarla ortak davranışlar paylaşırlar. Köpeklerin davranışları iki temel prensibe göre ayırır. Bu da istenilen davranışlar ve istenilmeyen davranışlardır. Bu esas alınarak köpekle iletişime geçilmelidir. Eğer bir köpeği eğitmek ya da davranışlarını değiştirmek istiyorsanız ilk önce köpeğin davranışının kaynağını bilmeniz gerekir. Bu da köpeğe özel bir eğitim programı geliştirip adapte etmemizi sağlar.
Davranış bir uyarıcı karşısında ard arda yapılan aksiyonlara denir. Bu uyarıcılar içsel veya dışsal olabilir.
- İçsel uyarıcıya acıkma örneğini gösterebiliriz
- Dışsal uyarıcıyaysa bahçeye giren bir kediyi
Davranışlar bilinçli veya bilinçsiz olabilir. Her köpek aynı uyarıcıya aynı tepkiyi vermez çünkü köpekler birer canlıdır ve canlıların hareketleri ve tepkileri farklılık gösterebilir.
Köpeklerin davranışları sınıflandırılırken üçe ayrılır.
1.Doğuştan Gelen Davranışlar
Bu tip davranışların büyük bir bölümü genler tarafından belirlenir ve oluşturulur. Ya da en azından bir kısmı doğum anında vardır.
Örnek olarak aşağıdaki davranışları verebiliriz;
- Annenin doğum sonrası yavruları yaladığında yavruların tuvaletlerini yapması.
- Yavruların süt emmek için annenin memesine doğru gitmesi.
İçgüdü Nedir?
İçgüdü doğuştan gelen bir davranıştır. Köpek daha önce hiç maruz kalmadığı bir olayda, birden bu davranışı hayatta kalmak için gerçekleştirebilir. İçgüdüler, egzersizler ve deneyimlerle geliştirilebilir. Yavru köpekler bu gelişimi birbirleriyle oynarken ve kendinden büyük köpekleri taklit ederken yaşar.
2.Elde Edilen Davranışlar
Bu tip davranışlar kalıtsal olarak belirlenir ama öğrenilmeyle geliştirilmeside gerekir. Elde edilen davranış köpeğe sosyalizasyon döneminde öğretilmesi gereklidir. Bu dönem ise doğumdan sonra 3 haftayla 12 hafta arasındadır. Bu periyotta köpek kardeşlerine, diğer köpeklere, insanlara, kokulara, görüntülere, seslere v.b. nasıl davranacağını öğrenir.
3.Eğitilmiş Davranış
Eğitilmiş davranış ise doğuştan gelen ve elde edilen davranışın eğitimle güçlendirilmesi veya bastırılmasıdır. Bu davranış itaat eğitimiyle başlar ve branş eğitimi ve egzersizleriyle devam eder. İstenilen eğitilmiş davranış köpeğimizde doğuştan veya elde edilmiş olarak bulunmuyorsa eğitim süreci çok daha zorlu ve zahmetli geçecektir. Sonuç da o kadar tatmin edici olmayabilir.
Genlerin Davranıştaki Etkisi
Her köpek kendine has şekilde hareket eder. Aynı batımdan olan yavruların bile davranış döngüleri birbirinden çok farklı olabilir.
Davranıştaki farklılıkların sebebi aşağıdaki unsurlardan dolayı kaynaklanabilir.
- Genetik Farklılıklar
- Sosyalizasyon Farklılıkları
- Köpek sahibinin eğitim metodları
Kaynakça:
Dr. Resi Gerritsen, Ruud Haak and Simon Prins “K9 Behavior Basics: A Manual for Proven Success in Operational Service Dog Training (K9 Professional Training Series)”